Mediehallik
(KOMMENTAR): Det er aldri e-postintervju når ein skal bli konfrontert med noko drit, skriver vår nye spaltist Olaug Nilssen.
Då eg var ung og dum, blei eg stolt kvar gong nokon ville intervjue meg. Fullt så stolt var eg ikkje nødvendigvis då resultatet kom på trykk, særleg ettersom bileta sjeldan viste meg fram slik eg såg meg sjølv. Dette hadde eg også opplevd før, eg har trass alt vakse opp i ei tid då forventningane om korleis ein ville ta seg ut på eit bilete fekk vekse medan vi venta på fotografens framkalling. Men at også intervjuteksten kunne framstille meg på ein annan måte enn eg såg meg sjølv, var nytt for meg, og temmeleg fortvilande. Etter kvart som eg forsto at eg hadde rett på sitatsjekk, blei det eit viktig rituale å nytte denne til noko positivt. Om eg fekk lov, skreiv eg om svara mine på mest mogeleg kunstferdig vis, og la gjerne til atterhald og modifikasjonar som del av eit større livsprosjekt om å vere uangripeleg.
Ettersom eg har blitt eldre og har fått meir sjølvinnsikt (= har blitt meir slumsete), har eg brukt mindre tid på å prøve å kontrollere korleis eg framstår offentleg i andres blikk. Eg har sjølvsagt ikkje slutta å be om sitatsjekk, og kommenterer gjerne både manglar og misforståingar, men eg ser det ikkje lenger som mitt ansvar at sjølve teksten skal vere god. Eg har også skjønt at ein del journalistar har eit helvetes arbeid med å tekkast sure intervjuobjekt som ikkje blir nøgde før alle forenklingar har blitt utgreiingar, så eg prøver å vere både blid og spissformulert både før og etter tekstproduksjonen. Om eg lukkast i denne meir fordekte strategien på å bli framstilt som eg ser meg sjølv, kan eg jo aldri vite, men om svært ille skulle skje, så har eg både twitter og facebook til å korrigere med.
Som tidsskriftredaktør for litteraturmagasinet Kraftsentrum, var eg ein flittig brukar av e-postintervju, og det var fleire grunnar til dette. Først og fremst hadde eg oppdaga at eg ikkje var noko særleg til journalist, og at det difor var betre å samarbeide med forfattarane vi intervjua om sluttresultatet. Eit e-postintervju kunne også vere eit alternativ til eit essay, det blei ein lågare terskel for litteraturformidling når ansvaret for formuleringar og dramaturgi blei delt mellom redaktør og intervjuobjekt.
Når det gjeld normale journalistar og redaktørar med normal yrkesstoltheit og normal arbeidsmoral, har eg alltid trudd at dei helst vil ha ansvaret, eller i alle fall kontrollen sjølv. Men det er det jo slett ikkje alltid dei vil! Stadig oftare svarer eg skriftleg på journalistanes spørsmål. Eg får ein e-post med eit knippe spørsmål, og somme tider står det også i e-posten kor mange teikn eg skal bruke på svara mine. Det siste er for så vidt eit formildande omstende, ettersom eg då slepp å ergre meg over å ha brukt tid på å skrive lange svar som likevel blir kutta ned til ein fjerdedel, men ettersom eg likevel alltid må ergre meg over at journalisten tek seg tid til å omsette svara mine frå nynorsk til bokmål, går vinninga opp i spinninga. Endå meir irriterande er det at desse intervjua ofte er enquete-spørsmål. Aller oftast er dei enquete-spørsmål om noko trivielt som det – ja! – kan vere morosamt å svare på, men som ikkje krev så mykje energi og omtanke at det ikkje kunne late seg gjere å svare over telefon medan ein hengde opp ein klesvask eller sette på kaffitraktaren. Det er aldri e-postintervju når ein skal bli konfrontert med noko drit.
Eg kan sjølvsagt berre sei nei. Det er ingen som vil gråte blod over å aldri få høyre kva som er «min favorittdings», og heller ingen som vil sakne det biletet frå konfirmasjonen min som eg brukar to dagar på å leite fram før eg scannar det og sender det per e-post saman med nokre svært velvalde og nøye uttenkte ord om når eg blei vaksen (det var i alle fall ikkje idet eg bestemte meg for å stille opp i kvar minste enquete). Og det er ikkje akkurat slik at eg øydelegg for journalisten heller, både aviser og vekeblad har heilt sikkert meir enn nok villige mediehorer å ta av når dei skal fylle spaltene sine med tomprat.
Men eg veit ikkje, eg er no ei mediehore eg óg, i alle fall blir eg framleis stolt kvar gong nokon vil intervjue meg. Så eg svarer. I alle fall svarer eg kvar gong eg får lov til å legge ved eit pressebilde sjølv. Det tar gjerne ein halv, eller i alle fall ein kvart arbeidsdag, ettersom eg legg så mykje stoltheit i å formulere meg på ein tøff og overraskande måte.
Og journalisten? Den stolte mediehallik får i alle fall løn for strevet mitt.